‘Gelecek’ geldi, elimize ne geçti?

Aslında tek amaç bu! Peki ‘günün sonu’nda olan ne? ‘Konfor’un yerini ‘çile’, ‘nostalji’nin yerini ‘hile’ alıyorsa, her icat yapar ‘eser’ ve ‘telif’ sahibi olamıyorsa bu demektir ki ‘amaç’ başka ‘sonuç’ başka! İnsanoğlunun teknoloji sayesinde tanıdığı üç yeniliğe dair üç ilginç haber seçtim.

Bu haberlerden ilki şu: Şubat 2022’de hizmete başlayan Cruise robot taksiler ilk eylemini yaptı! Konu önce Twitter’da gündem oldu, sonra medyada… Otomobil devi General Motors’un tasarladığı robot taksilerden altısı San Francisco şehrinde Gough Caddesi’yle Fulton Caddesi’nin kesiştiği noktada yolu kapattı. Bilim kurgu filmlerini andıran olay hakkında General Motors yetkililerinin yaptıkları açıklama şu: “Araçların kümelenmesine ve aniden durmasına neden olan bir hata tespit edildi, sorun giderildi, olayda hiç kimse zarar görmedi.” Yazılım hatası düzeltildi, sorun giderildi ve şirket mağdur ettiklerinden özür de diledi. Ancak insanların sosyal medyada, robot taksilerin sendikalaşmak için aralarında örgütlendiğine dair espriler yapmalarını engellemedi bu…

İnsanların hayatlarını kolaylaştırmak, konforunu ve kazancını artırmak için yapılan her şey iyi ve de güzel midir?

Ali Eyüboğlu Yazar

Robot taksilerin San Francisco’daki ilk vakası değil bu olay. Daha önce de San Francisco Polis Teşkilatı’ndan görevliler, robot taksilerden birini farı bozulduğu gerekçesiyle kenara çekmiş fakat taksi daha sonra polislerden hızla uzaklaşmıştı. Polisler takip ettiği robot taksiyi bir müddet sonra durdurmayı başarmıştı. Demek ki neymiş? İnsanoğlunun taksicilerden kurtulmak için sunduğu hizmetin de kendine özgü sorunları söz konusu. Allah’tan bizde henüz yok böyle bir hizmet. Navigasyonla kavga eden Türkler, robot taksilere kim bilir neler yapar?

Galler, İngiltere, İskoçya ve Kuzey İrlanda’dan oluşan Birleşik Krallık, Avrupa Birliği’nden ayrıldıktan sonra kendi Telif Yasası’nı oluşturma aşamasında. BK, kişilerin ve kurumların, telif hakkı sahiplerinin kapsamlı izinlerine ihtiyaç duymadan yapay zekâ, makine öğrenmesi ve veri madenciliği yazılımlarını kullanmalarını kolaylaştırıp, araştırma ve inovasyonu hızla ilerletmek için mevcut yasaları değiştirme kararı aldı.

Aslında bu; BK’nin geçen yıl duyurduğu Ulusal Yapay Zeka Stratejisi’nin bir parçası ve alınan ilginç kararlardan biri de şu: Birleşik Krallık’ta yargı, “Sadece kişilerin hakları olabilir, bir makinenin olamaz” kararıyla yapay zekâ buluşlarına patent verilmemesine hükmetti. Yapay zekâlar bir dizi yeni buluşlar yapabilir, ama bu onları eser ve telif sahibi yapmaz! Yargının, “Patent yasal bir haktır, sadece kişiye verilir” hükmünün altında yatan aslında Birleşik Krallık’ın yapay zekâ konusunda küresel bir güç olabilmesi için mucitlerin önünü açmak.

Bu karara göre yapay zekânın yaptığı melodiler onu bestenin sahibi yapmaz, ama play tuşuna basan insan pekala, o besteyi “Ben yaptım” diyerek, adına tescil ettirebilir! Yapay zekânın belleğindeki melodilerden harmanlayıp, ortaya çıkardığı besteyi adına tescil ettiren kişi, belki de ömür boyu uğraşsa o notaları aynı şekilde sıralayıp, o eseri ortaya çıkaramayacak. Sevilen melodileri insanoğlu ters ayna taktiği ya da metronomuyla oynayarak, yeni bir beste yaptığı zaman eser sahibi, yapay zeka ise sıfırdan bir beste yaptığında ‘çırak çıkıyorsa’ haksızlık yok mu bunda? Yapay zekanın dili yok diye telif hakkı da yok demek ki!

ÖĞREN VE TAKLİT ET

Bu haber ise teknolojinin gelecekte değil günümüzde bize ne gibi sürprizler yaptığının kanıtı… Amazon, yapay zekâ destekli akıllı hoparlörü Echo Dot cihazlarına sahibinin sesini öğrenerek, taklit etme yeteneğini ekledi. Bu sayede istenirse hayatını kaybeden eski kullanıcıların sesleri cihazda bir şekilde yaşamaya devam edecek. İlk bakışta güzel bir buluş gibi görülse de bunun nasıl suiistimal edileceğini hesaplamak hiç de zor olmasa gerek… Üç haberin içerikleri ve mecraları farklı, ama hepsi insanoğlunun hayatını kolaylaştırma adına yapılan şeyler.
Yapanlar iyi niyetli, peki herkes öyle mi? Değil… İşte asıl mesele bu. Birilerinin daha rahat, konforlu ve kazançlı bir hayat için yaptıklarını birileri suiistimal ettiği sürece bütün bu yeniliklerden önce galiba tüm insanlara insanlığı öğretmek şart!